100 jaar geleden overleed schrijfster Virginie Loveling: "Ze is aan een revival bezig en terecht" 

Viriginie Loveling werd beroemd met haar oorlogsdagboeken uit ’14-’18 en schreef ook sterke psychologische romans met een vleugje gothic. Ze overleed op 1 december 1923. Dat eeuwfeest wordt met verschillende evenementen gevierd in Gent en haar boeken worden gelukkig heruitgegeven. Annelies Verbeke en Leen Huet, twee auteurs van vandaag, vertellen waarom ze fan zijn van Loveling.

Ook een eeuw na haar dood blijft de naam van Virginie Loveling leven. In Gent bots je naast het Sint-Pietersstation op het opvallende Virginie Lovelinggebouw van de Vlaamse Gemeenschap, en even verderop loop je in de Gezusters Lovelingstraat.  In Nevele is een Lovelingbrug op komst

Wie was Virginie Loveling (1836-1923)?
Een geëmancipeerde dame, die verschillende talen sprak, verre reizen maakte en vooral: haar leven lang schreef. Haar zus Rosalie hanteerde de pen ook, maar zij overleed op jonge leeftijd.

De Lovelings kwamen uit Nevele, in Oost-Vlaanderen en verhuisden na de dood van hun vader naar Gent, waar ze in contact kwamen met allerlei liberale intellectuelen. Ze waren de tantes van schrijver Cyriel Buysse. Met hem schreef Virginie ook een komische roman over de francofone Gentse bourgeoisie.

Auteur Annelies Verbeke is fan van het werk van Loveling; ze zorgde mee voor heruitgaven van haar werk. "Loveling begon met ludieke gedichten, maar ze heeft ook politieke boeken geschreven. In de schoolstrijd ijverde ze voor het doorbreken van de dominante katholieke stempel op het onderwijs en dat zie je ook in haar werk." Loveling mengde zich dus in het maatschappelijke debat toen dat allesbehalve evident was voor een vrouw.

Van haar hand zijn spraakmakende romans zoals "De twistappel", "Erfelijk belast" of "Een revolverschot". Die laatste "staat met één been in het gothic-genre, toch wel heel bijzonder voor onze contreien", zegt Annelies Verbeke. Het is het beklemmende verhaal van twee zussen, die allebei verliefd zijn op dezelfde overbuurman.

Het zijn boeken die nog altijd stevig overeind staan

"Op latere leeftijd, vanaf haar 70e, heeft ze haar allerbeste boeken gepubliceerd", zegt auteur Leen Huet, die ook heeft meegewerkt aan heruitgaven van Virginie Loveling. "Het lijkt alsof ze daar haar hele leven naartoe heeft gewerkt, om die zware thema’s, die boeken vol pessimisme aan te pakken." Het noodlot is inderdaad alomtegenwoordig bij Loveling.

"Het zijn boeken die nog altijd stevig overeind staan. Ze zijn ook spannend. Ze gaan over mensen van meer dan 100 jaar geleden, maar je leeft méé. Loveling is ook heel fijnzinnig in het analyseren van psychische spanning, psychisch lijden… dat is heel knap!"

Op gevaar van eigen leven schreef ze wat er in Gent gebeurde tijdens de Eerste Wereldoorlog

Pas na haar dood werden de "Oorlogsdagboeken" van Virginie Loveling gepubliceerd. Tijdens de Eerste Wereldoorlog had ze op allerlei stukjes papier clandestien een dagboek bijgehouden. "Een ongelooflijk historisch document", zegt Leen Huet. Dat ze dat aandurfde!  

"Werd je betrapt op het neerschrijven wat er gebeurde tijdens de bezetting, dan kon je gewoon gefusilleerd worden. Het was gevaarlijk wat ze deed. Op gevaar van eigen leven schreef zij neer wat ze in de stad zag, en dat geeft je als lezer een heel duidelijk beeld van wat die vier oorlogsjaren betekend hebben."

De "Oorlogsdagboeken" zijn intussen erkend als Vlaams Topstuk en hier digitaal te bekijken.

Ooit werd Virginie Loveling in een koets door Gent gereden en toegejuicht

De ontdekking en de uitgave van de oorlogsdagboeken hebben de belangstelling voor Virginie Loveling aangewakkerd. Loveling is nochtans nooit in de vergetelheid geraakt, zegt Annelies Verbeke. "Je kunt zeker niet zeggen dat de gezusters Loveling geen aandacht hebben gekregen. Zij stonden heel hoog aangeschreven. Virginie heeft ook de Staatsprijs gekregen. Ze kreeg heel goede kritieken, zowel in Nederland als in Vlaanderen. Natuurlijk kwam ze soms wel in botsing met de katholieke zuil. Ze heeft ook een tijdje onder een mannelijk pseudoniem geschreven."

Ter illustratie: "Loveling is ooit geëerd als burger van de stad Gent en werd in een koets door de stad gereden. De Gentenaars stonden buiten te applaudisseren voor hun grote auteur en daarna werd ze gehuldigd in het stadhuis. Dat is een eer die geen enkele auteur vandaag nog te beurt zou vallen", lacht Annelies Verbeke.

Virginie Loveling verdient een plaats in de literaire canon

"Ja, er is sprake van een revival en die verdient ze helemaal", is het oordeel van Leen Huet, "Virginie Loveling verdient een plaats in de literaire canon". Annelies Verbeke deelt die mening: "Ik denk dat ze in de volgende canon-editie zeker ook een plekje krijgt."

Intussen zijn ook de romans "Een revolverschot" en "Erfelijk belast" heruitgegeven "en ik hoop uitgevers ook nog warm te maken voor andere boeken", klinkt het bij Leen Huet.

Ook het reisverhaal "Winter in het Zuiderland" is opnieuw beschikbaar. Daarin geeft Loveling uitzonderlijk een inkijkje in haar privéleven, hoewel ze haar hoofdpersonage een andere naam gaf. "Er is sprake van een liefdesgeschiedenis in Nice", verduidelijkt Annelies Verbeke. "Ze wist ook de reisliteratuur te veranderen. Het moest geen reisgids zijn, een hele opsomming van wat men gezien had, maar hoe men die reis beleefde."

Meer weten over de bijzondere schrijfster Virginie Loveling? Dat kan in Gent. 

• Het schrijverscollectie Fixdit wijdde een podcast aan "Een revolverschot" van Virginie Loveling.